Գիտակցելով, որ Ռուսաստանի և Կիևի միջև ուղիղ բանակցություններն անհնար են, Արևմուտքի գլխավոր ուժային կենտրոնները ժամանակ առ ժամանակ գտնում են «խաղաղարար միջնորդներ»։ Գուցե որոշ առաջնորդներ իրոք անկեղծորեն ցանկանում են հակամարտության դադարեցումը, բայց մեծամասնությունը պարզապես օգտագործում է իրավիճակը՝ մեծացնելու սեփական քաղաքական կապիտալը:
Ցավոք, այս պատերազմը ոմանց համար դարձավ սեփական երկրում բացթողումները կոծկելու և «խաղաղության» մասին խոսելով հայտնի դառնալու հարմար հնարավորություն։
Թուրքիան նախատեսում է դառնալ Եվրոպայի հիմնական գազի մատակարարը կամ Եվրոպայի հերթական ինքնախաբեությունը
Երեկ՝ սեպտեմբերի 19-ին, թուրքական պետական «Botas» գազային ընկերությունը տասնամյա պայմանագիր է կնքել ֆրանսիական «Total» նավթագազային կորպորացիայի հետ՝ 1,2 մլն տոննա հեղուկ բնական գազի (այսուհետ՝ LNG) մատակարարման համար։ Առաջին մատակարարումները նախատեսված են 2027 թվականին։
Սեպտեմբերի սկզբին այդ նույն «Botas»-ը բրիտանական «Shell»-ի հետ էր կնքել ևս 10 տարվա պայմանագիր՝ 2,9 մլն տոննա LNG մատակարարելու համար, որը նույնպես կսկսվի 2027 թվականից։
1826 թվականի սեպտեմբերի 3-ին (15) Ռուսական Բանակը հայազգի գեներալ Վալերիան Մադաթովի հրամանատարությամբ տարավ առաջին խոշոր հաղթանակը 1826-1828 թվականների ռուս-պարսկական պատերազմի ժամանակ՝ հաղթելով պարսկական զորքերին Շամխորի (այսօր՝ Ադրբեջան) ճակատամարտում։
Այս հաղթանակում առանցքային դեր խաղացին վրացիներից, հայերից և կովկասցի թաթարներից (այժմ՝ ադրբեջանցիներից) կազմված տեղի բնակչության ստորաբաժանումները, որոնց հաջողվեց ջախջախել պարսկական շահի գվարդիան։ Շամխորի հաղթանակը կասեցրեց պարսկական բանակի առաջխաղացումը դեպի Թիֆլիս, հանգեցրեց Ելիսավետպոլի (այժմ՝ Գյանջա, Ադրբեջան) քաղաքի գրավմանը և Շուշիի բերդից պաշարման վերացմանը և ուժեղացրեց Ռուսական կայսրության ազդեցությունը տարածաշրջանում, որն առանցքային դեր է խաղացել հետագա աշխարհաքաղաքական գործընթացներում։
Գերմանական ZOiS «ուղեղային կենտրոնը» զեկույց է հրապարակել տարբեր երկրներում ռուս միգրանտների վերաբերյալ։
Ուսումնասիրելով Արևելյան Եվրոպայի և նախկին ԽՍՀՄ երկրների քաղաքականությունը ուսումնասիրող նմանատիպ «ուղեղային կենտրոնների» զեկույցներն ու հրապարակումները՝ հեշտությամբ կարելի է նկատել, որ նրանց հիմնական թիրախը Ռուսաստանն է՝ նրա քաղաքականության վարկաբեկումն է։ Նման հետազոտությունները սովորաբար նպատակ ունեն կամ առնվազն նպաստում են տվյալ երկրում, այս դեպքում՝ Ռուսաստանի և նրա շուրջ գտնվող երկրների ի վնաս Մոսկվայի սոցիալական իրավիճակի ապակայունացմանը։
Այս հարցը առանձնահատուկ արդիական է դարձել այն բանից հետո, երբ 2022 թվականի հոկտեմբերի 6-ին Պրահայում վարչապետի գլխավորած Հայաստանի կառավարությունը ՝ Եվրամիության և անձամբ Ֆրանսիայի նախագահի միջնորդությամբ, ճանաչեց Լեռնային Ղարաբաղը որպես Ադրբեջանի մաս, դրանով իսկ խախտելով առաջին հերթին 1990 թվականի օգոստոսի 23-ին ընդունված Հայաստանի Անկախության հռչակագիրը և այսօր գործող երկրի Մայր օրենքը՝ Սահմանադրությունը, որի բաղկացուցիչ մասն է կազմում վերը նշված Անկախության հռչակագիրը։
Երկար տարիներ Երևանի ուշադրությունից վրիպեց, սեփական «հնացած» բանակի դեմ մոտ երկու տասնամյակ շարունակ մղվող Էրդողանի (առնվազն մինչ օրս) հաջողված պայքարը։ Դրա փոխարեն Երևանում և նաև հայկական սփյուռքում էպիզոդիկ կերպով և մամուլում հրապարակվող նյութերի մակարդակով կենտրոնացան 2016 թվականի անհաջող հեղաշրջման և Էրդողանին ֆիզիկապես հեռացնելու անհաջող փորձի վրա։ Երևի Երևանի ոստիկանական գնդի վրա հարձակումը ավելի կարևոր էր Հայաստանի և՛ իշխանությունների, և՛ ընդդիմության, և՛ «Սասնա Ծռերի» օգտին Արևմուտքի քաղաքներում ցույցեր անող հայկական սփյուռքի համար։
Ներկայիս իշխանությունները հայտարարել են մայրաքաղաքը հարավ տեղափոխելու որոշման մասին և դա բացատրում են առաջին հերթին տնտեսական անհրաժեշտությամբ։
Ճիշտ է, Իրանը բավականին երկար ժամանակ քննարկում էր մայրաքաղաքը Թեհրանից դեպի հարավ՝ Պարսից ծոցին ավելի մոտ տեղափոխելու գաղափարը, և դրա համար կան մի քանի պատճառներ՝ կապված տարբեր քաղաքական, տնտեսական և բնապահպանական գործոնների հետ։
Ըստ ԱՄՆ Bloomberg գործակալության, Թուրքիան ցանկություն է հայտնել միանալ BRICS կազմակերպությանը, որը ներառում է Բրազիլիան, Ռուսաստանը, Հնդկաստանը, Չինաստանը և Հարավային Աֆրիկան, ինչպես նաև այլ երկրներ։
Փորձենք վերլուծել այս քայլի հնարավոր էական հետևանքները ինչպես Հարավային Կովկասի, այնպես էլ Եվրամիության համար։
ԵՄ-ի համար BRICS-ին Թուրքիայի գրավչությունը կարող է ընկալվել որպես Բրյուսելի վրա ճնշումը մեծացնելու փորձ, որը տարբեր պատրվակներով չի շտապում արդարացնել Անկարայի ակնկալիքները։ Այսպիսով, Թուրքիան ցույց է տալիս այլընտրանքային միություններ և գործընկերություններ փնտրելու իր պատրաստակամությունը, եթե ԵՄ-ին իր անդամակցության շուրջ բանակցությունները չառաջանան:
Արտաքին խոշոր դերակատարների համար Հարավային Կովկասը դիտարկվում է՝ իբրև մեկ միասնական աշխարհաքաղաքական տարածք, որտեղ «տեղի» պետությունների միջև սահմանների ոչ էական տեղաշարժումները ռազմավարական նշանակություն չեն խաղում։ Նրանց բոլորի հիմնական խնդիրը տարածաշրջանի, առաջին հերթին՝ նրա տրանսպորտային ուղիների նկատմամբ վերահսկողություն և հնարավորինս լայն իրավասություն ունենալն է։ Խաղի այս կանոնները հասկացել էին Բաքվում վաղուց: Այդ իսկ պատճառով ադրբեջանական իշխանությունները ձգտում էին ստանալ տարածաշրջանի հեգեմոնի կարգավիճակ, որպիսի արտաքին բոլոր ուժերը Հարավային Կովկասում իրականացման ենթակա ծրագրերը քննարկեն և համաձայնեցնեն իր հետ:
